TEMEL ELEKTRİK TERİMLERİ NELERDİR NE İŞE YARAR?

TEMEL ELEKTRİK TERİMLERİ

1. Temel elektrik terimleri ve anlamları

2. Elektrik alanında çalışıyorsanız veya bu konu ile ilgileniyorsanız temel elektrik terimleri ve anlamlarını öğrenmeniz çok önemlidir. Elektrik mühendisliğinin temeli olan bu terimlerin anlamlarını alfabetik sıra ile paylaşıyoruz.

3. Elektrik terimleri

4. Aktif Güç: Gerçek güç olarak da adlandırılır. Bir sistemde mevcut güç miktarını watt (W) cinsinden gösterir ve sembol P’dir. Basit bir direnç devresinde, gerilim ve akım aynı fazdadır ve aktif güç görünen güce eşittir.

5. Alıcı: Elektrik enerjisiyle çalışan makine ve cihazların genel adıdır.

6. Alternatif akım: Periyodik olarak yönü tersine çeviren bir elektrik akımı. Güç hatlarında güç taşımak için yaygın olarak kullanılır.

7. Amper: Amper, elektrik akımının standart ölçü birimidir.

8. Anahtar: Elektrik akiminin devreden geçmesini veya geçmemesini sağlar.

9. Balast: Floresan lambalarda ilk anda lambaya enerji uygulanıp flamanların ısınması sonunda, starter aracılığı ile flamanları ısıtmak ve atlama gerilimi oluşturmak ve lambanın yanmasından sonra çalışma geriliminin yaklaşık %50′si oranında gerilim düşümü meydana getirmek için kullanılan elektrik devre elemanı.

10. Bara: Aynı gerilim ve frekanstaki gerilimin toplandığı veya dağıtıldığı ünitedir.

11. Bobin: İletken bir telin nüve denilen bir malzeme üzerine ardışıl bir şekilde ve belli bir çapta sarılmasıyla elde edilen devre elemanı. Nüve yerine hava da olabilir.

12. Coulomb yasası: Yüklü parçacıklar arasındaki elektrostatik etkileşimi açıklayan bir fizik yasası.

13. Dinamo: Hareket enerjisini doğru akım elektrik enerjisine dönüştüren makinelere dinamo denir.

14. Direnç: Elektrik akımının akışını önleyen temel bir elektronik bileşen.

15. Diyot: Sadece bir yönde akım akışına izin veren bir elektronik bileşen.

16. Doğru akım: Sadece bir yönde akan bir akım türü (AC’den farklı olarak yönü tersine çevirir)

17. Elektrik akımı: Elektrik akımı bir malzemeden elektrik yükünün akışıdır. Elektrik akımı için standart ünite amperdir.

18. Elektrik devresi: Elektrik devresi, elektrik akımının akmasına izin veren bir iletken tel ile bağlanan elektrik bileşenlerinin bir araya gelmesidir.

19. Elektrik potansiyeli: Elektrik potansiyeli devredeki iki nokta arasındaki elektrik yükündeki farktır. Aynı zamanda voltaj denir. Elektrik potansiyeli için standart birim volttur.

20. Elektrik yükü: Bu, protonların (pozitif yük) ve elektronların (negatif yük) dengesine dayanan maddenin temel bir özelliğidir. Elektrik şarjı için standart birim coulomb’dur.

21. Elektromanyetizma: Manyetik alanlar ve elektrik akımları arasındaki etkileşim.

22. Elektron: Tüm atomlarda bulunan bir temel atom altı parçacık olan elektronlar, iletken bir malzemede bir atomdan diğerine akarak elektrik taşırlar.

23. Empedans: Empedans alternatif akım sistemlerindeki direnç dışında kalan bileşenlerin vektörel toplamı olarak ifade edilen toplam direnç değeridir

24. Endüktif reaktans: Her bobin, alternatif akım devrelerinde frekansla doğru orantılı olarak değişen bir direnç gösterir. Bu dirence endüktif reaktans denir

25. Farad: Kapasitans için standart ölçü birimi.Genlik: Sinüs biçimli periyodik bir büyüklüğün en yüksek değeri.

26. Görünen güç: Bir sistemdeki faydalı veya çalışma gücünü tanımlamak için kullanılır. VA volt amper olarak ölçülür (watt değil). Sembolü S’dir. Gerilim ve akım arasındaki faz ayrılmasından dolayı ortaya çıkan gücü tanımlamak için kullanılır. Alternatif bir akım devresinde, hem akım hem de voltaj sinüzoidaldir. Görünen Güç, Güç Faktörü dikkate alınarak sistemdeki kullanılan güçtür.

27. Güç Faktörü: Güç faktörü, Aktif Güç’ün Görünen Güç faktörüne oranıdır. 0 ile 1 arasında bir sayıdır ve bir güç sisteminin ne kadar verimli olduğunu belirlemek için kullanılır. Güç sistemine bağlı yüklerin tipine göre belirlenir. Tamamen dirençli bir yük için, güç faktörü 1 olacak ve sadece gerçek güç akacaktır. Transformatörler ve motorlar gibi endüktif yükler reaktif gücü emer. Kapasitörler veya uzun kablolar gibi kapasitif yükler reaktif güç üretir.

28. Henry: Endüktans için standart ölçü birimi.

29. Elektrİk Terİmlerİ

30. İletken: Elektrik yükünün serbest akışını sağlayan bir malzeme. Bakır kablolama en yaygın kullanılan elektrik iletkenidir.

31. İzolatör: Elektronik bir şarjın serbestçe aktığı ve elektrik akımının akışını gerçekleştirmediği bir malzeme.

32. Jeneratör: Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren elektrik makinesi.

33. Kablo: İletkenin, üzeri plastik ve benzeri madde ile kaplanmış halidir.

34. Kalkış akımı: Elektrik motorlarında motorun ilk kalkış anında çektiği akım. Genelde nominal akımın 6-8 katı kadar olur.

35. Kısa devre: Elektrik akımının akımı kullanacak cihaz veya devre üzerinden geçmeden yolunu tamamlaması durumu.

36. Kilowatt-saat (kWh): 1 saatlik bir süre boyunca etkin olan bin watt. KWh enerji birimidir. 1 kWh = 3600 kJ.

37. Klemens: Aydınlatma ve güç tesislerinde buat (ek kutusu) içinde eklerin (iletken bağlantılarının) yapılması için kullanılan gereçtir.

38. Kollektör: DC motorlarda fırçalar yardımıyla elektrik akımının armatür sargılarına iletilmesini sağlayan bölümdür.

39. Kondansatör: Elektrik yükünü depolayan temel bir elektrikli bileşen. Kondansatörler, bir yalıtıcı ile ayrılmış iki elektrik iletkenden yapılır.

40. Kontaktör: Büyük güçteki elektromanyetik anahtarlara kontaktör adı verilir.

41. Led: Işık yayan diyotlardır. Kırmızı, sarı, yeşil gibi farklı renklerde led’ler bulunmaktadır.

42. Manyetik alan: Elektrik akımları ve manyetik malzemeler tarafından üretilen manyetik etki.

43. Motor: Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren elektrik makinesi.

44. NTC: Üzerindeki sıcaklık arttıkça direnci azalan negatif ısı katsayılı termistörlerdir.

45. Ohm yasası: Denklem V = IR kullanılarak gerilim, akım ve direnç arasındaki ilişkiyi açıklayan bir fizik yasası.

46. Ohm: Direnç için standart ölçü birimi.

47. Ortam Sıcaklığı: Hava, su veya çevresindeki toprağın sıcaklığı.

48. Osilolskop: Elektrik ve elektronik devrelerinde akım ve gerilimin değeri, frekans ve faz farkı ölçümlerini dijital veya analog ekranda grafiksel olarak gösteren aletlerdir.

49. Pano: Elektrik devresinin, elektrik ekipmanlarının içerisinde bulunduğu sayaç giriş çıkışının içinde bulunduğu kutu.

50. Parafudr: Elektrik iletim, dağıtım hatlarında ve elektrik tesislerinde çeşitli nedenlerden dolayı oluşan yüksek gerilimlerin elektrikli cihazlara zarar vermemesi için toprağa aktarılmasını sağlayan koruma ekipmanı.

51. Periyot: Bir saykılın tamamlanması için geçen zamana periyod denir.

52. Pil: Kimyasal hücrelerden elektrik depolayan ve üreten bir cihaz.

53. Priz: Elektrik cihazlarına, bir elektrik devresinden fiş aracılığı ile doğrudan veya uzatma kablosu ile enerji alınması için kullanılan araçtır.

54. Reaktif Güç: Reaktif güç, endüktif ve kapasitif etkilerden dolayı akım ve voltaj arasındaki faz kaymasının üstesinden gelmek için gereken güç miktarı olarak tanımlanır. Reaktif volt-amper (VAr) cinsinden ölçülür ve sembolü Q’dur. Reaktif Güç minimumda tutulmaya çalışılır.

55. Regülatör: Elektrik gerilimini sabit tutan cihazlardır.

56. Rotor: Hareketli elektrik makinelerinde (motor, jeneratör) ince sac tabakalarının üst üste konulmasıyla oluşturulmuş makinenin dönen parçası.

57. Röle: Bobin, palet ve kapak olmak üzere üç ana bölümden meydana gelen, bir elektrik devresinin açılıp kapanmasını sağlayan elektromekanik anahtarlama elemanıdır.

58. Saykıl: Alternatif akım veya gerilim sıfırdan başlar, maksimum değerini alır ve sıfıra döner, ters yönde de aynı işlem gerçekleşerek tekrar başlangıç noktası sıfıra döner. Akım veya gerilimin her iki yöndeki bütün değerleri almasına denir.

59. Selenoid: Üzerindeki bobine enerji verilince kullanıldığı yere göre sıvı ve hava geçişini kontrol etmeye yarayan elektromekanik vanadır.

60. Sigorta: Devre elemanlarını koruyan güvenlik parçasıdır.

61. Sorti: Enerjinin anahtar prize getirilmesine kadar oluşan tesisat.

62. Statik elektrik: Bir nesnenin yüzeyinde elektrik yükünün birikmesi. Şarj, başka bir alana akmak yerine bir alanda kalır.

63. Termistör: Isıya duyarlı olan ve direnci sıcaklıkla değişen devre elemanlarıdır. Pozitif Isı Katsayılı (PTC) ve Negatif Isı Katsayılı (NTC) çeşitleri vardır.

64. Termokupl: İki farklı metalden yapılmış, sıcaklığı okuyarak elektrik sinyaline çeviren sıcaklık ölçüm aracı.

65. Toplam Harmonik Bozulma: Bir dalga formu ile temel bileşeni arasındaki şekle yakınlık ölçüsü.

66. Toprak: Bir elektrik devresi için ortak dönüş ve potansiyel sıfır olarak kullanılan büyük bir iletken gövde (toprak gibi).

67. Transformatör: İki sargı devresi arasındaki endüktif kuplaj kullanarak elektrik enerjisini aktaran bir elektriksel bileşen.

68. Transistör: Elektronik sinyaller için bir geçit, anahtar veya amplifikatör olarak hareket etmek üzere akım akışını düzenlemek için elektrik devresinde kullanılan bir yarı iletken cihaz.

69. Üreteç: Elektrik akımı üreten makine ve cihazlardır. Pil, akü, dinamo, alternatör birer üreteçtir.

70. Varistor: Direnci gerilimle değişen elemanlardır. Elektrik devrelerinde koruma elemanı olarak kullanılan varistörlerin direnci uygulanan gerilimle değişir.

71. Vaviyen: Bir lambayı veya bir grup lambayı iki ayrı yerden aynı zamanda veya farklı zamanlarda yakıp söndüren anahtar çeşididir.

72. Volt: Bir elektrik devresindeki elektronlara verilen kuvvetin ölçü birimi. Bir volt, bir ohm’luk bir dirençle çalışırken bir amper akım üretir.

73. Voltaj Düşümü: Cihazın iç empedansı veya direnci nedeniyle bir cihaza giriş ile bir cihazdan çıkış arasındaki voltaj kaybı. Tüm elektrik sistemlerinde, iletkenler, güç düşüşü, ısıtma ve aydınlatma yükleri veya bunların kombinasyonları için voltaj düşümü hiçbir zaman %3’ü geçmeyecek şekilde boyutlandırılmalıdır. Ayrıca, besleyiciler ve dallanmış devreler için iletkenler için maksimum toplam gerilim düşümü hiçbir zaman %5’i geçmemelidir.

74. Watt: Bir birim süre içinde yapılan elektrik enerjisi birimi veya iş miktarı (J). Bir voltluk bir potansiyelde akan bir amper akım bir watt güç üretir

75. Yalıtkan madde: Elektrik akimim geçirmeyen lastik, plastik, cam, porselen gibi maddelerdir

76. Yarı iletken: Koşullara bağlı olarak bir iletken ve yalıtkan arasında hareket eden bir malzeme. Silikon, elektronikte yaygın olarak kullanılan bir yarı iletkendir.